Eerste resultaten in programma Zuinig op Water

WML introduceerde eind 2020 het programma Zuinig op Water. Daarin probeert het drinkwaterbedrijf, zelf en samen met klanten en partners, in verschillende domeinen het drinkwatergebruik te verminderen. In 2021 werden hiermee de eerste resultaten geboekt. WML kreeg inzicht in hoe je het gedrag van de consument kunt beïnvloeden, vond zelf een waterbesparing in één van de grootste productielocaties en maakte aan een grote zakelijke klant duidelijk hoe het drinkwatergebruik fors omlaag kan. Genoeg resultaten om, aldus adviseur Strategie & Innovatie Erwin de Bruin, in 2022 op de ingeslagen weg verder te gaan.
 

Maatschappelijke opdracht

Eerst nog maar eens uitleggen waarom een duurzamer drinkwatergebruik nodig is. ‘Dat heeft alles te maken met de klimaatverandering’, aldus De Bruin. ‘Vooral de drie hete en zeer droge zomers van 2018, 2019 en 2020 hebben het watergebruik en de waterbeschikbaarheid in Nederland hoog op de agenda gezet. Het is door het veranderende klimaat in de toekomst niet meer vanzelfsprekend dat er gedurende het hele jaar 24/7 voldoende drinkwater uit de kraan komt. Verschillende drinkwaterbedrijven in Nederland hebben de afgelopen jaren op sommige momenten al leveringsproblemen gehad. Bij WML was daarvan nog geen sprake, maar ook wij moeten en willen bewuster en zuiniger omgaan met water. De regering vraagt dat ook nadrukkelijk aan de drinkwaterbedrijven in de nieuwe Beleidsnota Drinkwater 2021-2026. Waterbesparing is een maatschappelijke opdracht die iedereen aangaat. Wij pakken de handschoen op in ons programma Zuinig op Water.

Zuinig op Water

In Zuinig op Water probeert WML in vier domeinen het drinkwatergebruik te verminderen.

• De huishoudelijke klant

De huishoudelijke klant is goed voor ruim 60% van het totale drinkwatergebruik van WML. Het programma richt zich niet alleen op waterbesparing, maar ook op het voorkomen van de ‘waterspits’, de extreme pieken in het watergebruik op hete dagen.

• De zakelijke klant

Doel is om via maatwerk individuele afnemers te bewegen met technische oplossingen het watergebruik te verlagen, bijvoorbeeld door het hergebruik van drinkwater, of door alternatieve bronnen aan te wenden. De zakelijke klant is goed voor circa 30% van het drinkwatergebruik bij WML.

• WML-processen

WML gebruikt een klein deel van het drinkwater in de eigen processen, bijvoorbeeld om filters door te spoelen. Ook hierin wordt gezocht naar mogelijkheden om te besparen.

• Limburgs watersysteem

WML wil samen met de partners in de waterketen een duurzaam watersysteem tot stand brengen, waarin het water beter wordt vastgehouden en de bronnen beter worden beschermd. Ook wordt hierbij gezocht naar de mogelijkheden om voor bepaalde toepassingen alternatieven voor drinkwater te gebruiken. 

Vier groepen

In 2021 kreeg WML bruikbare inzichten in hoe je op een effectieve manier het drinkwatergebruik van de huishoudelijke klant kunt beïnvloeden. WML deed samen met collega-drinkwaterbedrijf PWN een onderzoek onder zo’n 1.500 klanten. Het onderzoek werd toegespitst op het douchen. ‘Dat is de grootste verbruiker van drinkwater’, aldus De Bruin. ‘Ongeveer de helft gaat hier aan op en het kost ook nog eens energie. Een hele effectieve maatregel om drinkwater te besparen, is dus korter douchen.’

In het onderzoek werden de deelnemers in vier groepen gesplitst. Groep 1 was de controlegroep; daar veranderde niks. Groep 2 kreeg een informatiefolder over waterbesparing. Groep 3 kreeg een zandloper om in de douche op te hangen. Groep 4 kreeg een ‘als dan plan’. ‘Dat is een soort stappenschema waarmee je op basis van een aantal kenmerken met jezelf afspraken kunt maken’, legt De Bruin uit. ‘Ben je bijvoorbeeld een koukleum, dan zet je tijdens het inzepen van je haren de douche iets zachter. Ben je geen koukleum, dan zet je de douche even uit. Zo zijn er meer kenmerken die tot bepaalde afspraken leiden. Vervolgens hebben we de deelnemers gevraagd om een jaar lang op verschillende momenten de meterstanden door te geven. Daar kwamen hele interessante resultaten uit.’

Een folder werkt niet, een afspraak met jezelf wel

Eerste resultaat was dat een informatiefolder niet werkt. Een douchetimer werkt wel, maar veel deelnemers hadden de zandloper niet opgehangen of raakten ‘m kwijt. Het beste werkten de ‘als dan plannen’, zegt De Bruin. ‘Een groot deel van de deelnemers wist na een jaar nog steeds wat ze met zichzelf hadden afgesproken. De boodschap was blijven hangen en behoorlijk veel mensen deden het nog steeds. We concluderen daaruit dat gedragsbeïnvloeding kan werken, zeker op de korte termijn. Op de langere termijn wordt het effect, zoals we zagen bij de zandlopers, waarschijnlijk kleiner.’

Het komt er dus op aan gedragsbeïnvloeding gericht toe te passen. ‘Omdat het vooral op korte termijn goed kan werken, zou je het bijvoorbeeld kunnen inzetten in een hittegolf’, denkt De Bruin. ‘Dan is het echt nodig om tijdelijk zuinig te zijn met water. En misschien heeft het dan bij een deel van de mensen een langduriger effect.’

Pilot met de Waterscan

In de zakelijke markt voerde WML in 2021 als pilot gratis bij negen grote zakelijke afnemers een Waterscan uit. Hierbij brengen experts van het drinkwaterbedrijf de waterstromen in een bedrijf in kaart, alsmede de mogelijkheden om daar efficiënter mee om te gaan. Bij één klant, het champignonverwerkingsbedrijf Okéchamp in Velden, liet de Waterscan zien dat pakweg een derde van het afvalwater zonder zuivering geschikt is om te worden hergebruikt. Dat levert niet alleen een besparing op in het watergebruik, maar ook in de lozingskosten van het afvalwater. ‘Of het bedrijf dit nu ook gaat doen, is niet aan ons’, aldus De Bruin. ‘Maar je ziet aan dit voorbeeld wel dat besparingen soms eenvoudig zijn te realiseren. Tegelijkertijd gaat het om maatwerk; de situatie is bij ieder bedrijf anders. Maar als het dan een keer lukt, heb je in potentie meteen een hele grote besparing te pakken.’

Reden genoeg om hier in 2022 mee door te gaan. Daarbij richt WML ook de aandacht op hele bedrijventerreinen. Kan het afvalwater van het ene bedrijf bijvoorbeeld dienen als grondstof voor een ander bedrijf? ‘Daar zijn in Maastricht al voorbeelden van’, vertelt De Bruin. ‘Het gaat hier echter om initiatieven die veel tijd vergen. We boeken daar niet meteen resultaten mee.’

Superlocal

Net als die in de zakelijke markt vraagt ook de waterbesparing via de transitie van het Limburgse watersysteem om een lange adem. Op kleine schaal wordt hiermee echter al proefgedraaid in het project SUPERLOCAL in Kerkrade. Woningcorporatie HEEMwonen, WML, Waterschapsbedrijf Limburg en de gemeente experimenteren hier bij de vernieuwbouw van een aantal gesloopte flats met onder meer het sluiten van waterkringlopen. Daarbij wordt regenwater ingezet als drinkwater en afvalwater uit de woningen hergebruikt. Lees hier meer over SUPERLOCAL.

250.000 m³ bespaard

Ook in de eigen bedrijfsprocessen vond WML in 2021 een mooi besparingsresultaat. Hét succesverhaal is het hergebruik van spoelwater in de productielocatie in Heel. De filters die hier worden gebruikt bij de zuivering van het water, moeten regelmatig worden gespoeld. Voorheen ging dat spoelwater naar het nabijgelegen bekken De Lange Vlieter. ‘Daar werd het gemengd met ander water en infiltreerde het na verloop van tijd in de bodem’, legt De Bruin uit. ‘Dan blijft het water weliswaar in de kringloop, maar het is beter om het meteen weer terug te brengen in het drinkwaterproces. De kringloop wordt dan veel korter. Dat levert een besparing op van 250.000 m³. Deze oplossing is vanaf medio 2022 operationeel. We bekijken of dit ook op andere locaties mogelijk is.’

Doorgaan op de ingeslagen weg

De Bruin kijkt over het geheel gezien tevreden terug op het eerste jaar van Zuinig op Water. WML gaat er dan ook mee verder in 2022. Bij de huishoudelijke klant wordt in de campagne  ‘Het beste in Limburg naar boven gehaald’ meer aandacht gelegd op waterbesparing. Verder wil WML samen met andere drinkwaterbedrijven een waterbespaarkit ontwikkelen, waarmee mensen thuis water kunnen besparen. Ook moet er een specifieke campagne klaar liggen voor een mogelijke hittegolf. ‘Daarbij baseren we ons op de uitkomsten uit het onderzoek naar gedragsbeïnvloeding’, besluit De Bruin. ‘Het beïnvloeden van het gedrag van mensen is heel ingewikkeld, maar met het onderzoek hebben we daar gelukkig nu goede ingangen voor.’